Taş hastalığı, hastaların cinsiyetlerine ve yaşlarına göre farklılıklar gösterir. Üriner sistem hastalıkları organlara göre farklı isimler ile adlandırılmaktadır. Üriner sistem hastalıkları şu şekildedir; ürosepsis, cinsel yolla bulaşma eğiliminde olan hastalıklar, üriner sistem tüberkülozu, alt idrar yolu enfeksiyonları, üretrit ve erkeklerde görülen genital organ enfeksiyonu olmak üzeredir.
Böbrek Taşı Nedir ve Böbrek Taşları Kimlerde Olur?
Böbreklerin en temel görevi, metabolizma ile oluşan atık maddelerin vücuttan atılması işlemini sağlamaktadır. Böbrek kanalları içerisinde bilinmeyen nedenlerden kaynaklı bazı minerallerin birleşmesi sonucunda oluşan sert yapıya böbrek taşı denir.
Östrojen seviyeleri düşen menopoz sonrası kadınlarda böbrek taşı gelişme riski daha da fazladır. Yumurtalıkları ameliyat ile alınan kadınlarda risk daha fazladır. Sık sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren kişilerde de risk fazladır. 30 – 50 yaşları arasındaki erkeklerde böbrek taşı hastalığı daha sık görülmektedir.
Böbrek Taşının Sebepleri
Böbrek taşı oluşumunun kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Fakat taş oluşumunu arttıran bazı etmenler mevcuttur. Örnek olarak aile üyelerinde böbrek taşı hastalığı olan kişilerde böbrek taşı oluşumu riski de oldukça yüksektir. Yanlış ve düzensiz beslenme alışkanlıkları da böbrekte taş oluşumuna neden olabilir.
Böbrek Taşının Belirtileri
Böbrek taşları çok şiddetli ağrılara neden olabilir. Bazen sessiz nitelikteki ağrılarla da görülebilir. Yan ve sırt ağrıları, kaburgaların altındaki şiddetli ağrılar, alt karına ve kasıklara yayılan ağrılar, sürekli idrara çıkma ihtiyacı, idrar miktarında azalma, enfeksiyon varsa ateş ve titreme olmak üzere belirtileri mevcuttur. Bulantı, kusma, idrar yolu enfeksiyonu ve idrar yollarında kanama gibi belirtiler de olabilmektedir.
Böbrek Taşlarının Tipleri
4 çeşit böbrek taşı çeşidi bulunmaktadır. Bunlar; kalsiyum, struvit, ürik asit ve sistin taşlarıdır.
- Kalsiyum Taşları: Kalsiyum okzalat ve kalsiyum fosfat olmak üzere ikiye ayrılır. Çoğunlukla kalsiyum oksalat formundaki taşlardır. Oksalat, günlük olarak karaciğer tarafından üretilirken yiyeceklerde de bulunan doğal bir maddedir. Bazı meyve ve sebzelerde bulunan okzalat en çok fındık ve çikolata içerisinde mevcuttur. Bazı yanlış diyetler, yüksek dozda D vitamini alımı, by-pass ameliyatı ve çeşitli metabolizma bozuklukları idrardaki kalsiyumu veya oksalat oranını bozabilir ve taş oluşumuna neden olabilir. Kalsiyum taşları, kalsiyum fosfat şeklinde de oluşabilir. Ancak, %70-80 oranında kalsiyum okzalat taşı ile karşılaşılmaktadır.
- Struvit Taşları: İdrar yolu enfeksiyonu gibi enfeksiyonlar nedeni ile oluşan taşlardır. Bu taşlar hızlı bir şekilde büyüyebilir. %15 oranında görülür.
- Ürik Asit Taşları: Yeterli miktarda sıvı alamayanlar ya da çok fazla sıvı kaybı yaşayan kişilerde, yüksek protein içeren diyetlerle beslenen veya gut hastalığı olanlarda oluşabilmektedir. Bazı genetik faktörlerde ürik asit taşı riskini arttırabilmektedir. %5 – 10 oranında görülür.
- Sistin Taşları: Kalıtsal bir hastalık nedeniyle böbreklerin belirli aminoasitleri çok fazla salmasıyla oluşmaktadırlar ve çok nadir görülürler.
- Ksatin Taşları: Ksatin taşları çok nadir karşılaşılan taşlardır. Genellikle doğumsal metabolik hastalıkları olan bireylerde görülür.
Böbrek Taşı Tedavisi
Taşın vücuttan atılması taşın büyüklüğü ve yeri ile alakalıdır. 4 mm altındaki taşların %80’i düşerken, 5 mm üzerine çıkıldıkça taşların kendiliğinden düşme olasılığı azalmaktadır.
ESWL (Vücut Dışından Ses Dalgaları ile Taş Kırma): Taşın büyüklüğü, yeri, şekli ve tipi önemlidir. Genelde 2 mm’ye kadar uygun yerleşimdeki taşların ve yola çıkmış üst idrar yolu taşlarında ilk seçenek olarak bu tedavi yöntemi kullanılır. Bu tedavinin avantajı anesteziye gerek duyulmamasıdır. Dezavantajı ise kırılan taşların idrar yoluyla vücuttan atılma aşamasında hastanın ağrı çekmesidir.
URS (Endoskopik Üreter Taşı Ameliyatı): Böbrekten çıkan ve yola düşen taşların tedavisinde ilk seçenek olarak kullanılır. Genel anestezi ile idrar deliğinden girilerek taşa ulaşılıp taş lazer ile kırılır ya da dışarıya alınır.
PNL (Kapalı Böbrek Taşı Ameliyatı): ESWL yapılamayacak kadar büyük taşların tedavisinde kullanılan yöntemdir. Genel anestezi ve röntgen kontrolü altında böbrek hizasında sırt bölgesinde 1 cm’lik kesi ile böbreğe iki ucu açık ince tüp yerleştirilir. Bu tüp ile yerleştirilen özel aletler yardımıyla taşlar çıkartılır.
Laporoskopik Ameliyat: Bel bölgesinde 10 mm’lik kesiler yapılarak laporoskopik aletler ile gerçekleşen kapalı ameliyattır.
Açık Ameliyat: Diğer tedavi yöntemlerinden sonra az uygulanan bir yöntemdir. Çok büyük ve böbreğin tüm toplayıcı sistemini dolduran taşlarda kullanılmaktadır.
Tanı ve tedavi hakkında daha fazla bilgi için tıklayın.
Üriner Sistem Böbrek Taş Hastalığı Sıkça Sorulan Sorular
Taş Hastalığından Nasıl Korunulur?
Özellikle su tüketimini arttırmak bu hastalıktan korunmak için çok önemlidir. Günde en az 2,5 litre su tüketilmelidir. Tuz, hayvansal protein, çay, kahve ve gazlı içecekler gibi böbrek sağlığına zararlı maddelerin tüketimini azaltmak ve taş oluşumunu engelleyen içerisinde sitrik asit olan limon, portakal gibi besinlerin tüketimini arttırmak hastalıktan korunmaya yardımcı olacaktır.
Böbrek Taşları Nasıl Oluşur?
Böbrekler kanı temizlerken, bu işlem esnasında bazı mineraller ve tuzlar böbrekte birikir. Biriken mineral ve tuzların idrarla atılamaması durumunda birikerek bölgeye yapışması sonucunda oluşur.
Zıplamak Böbrek Taşını Düşürür mü?
Hareket etmek taşın yerinden oynamasına yol açarak düşmesine yardımcı olabilir.
Böbrek Dostu Yiyecekler
Maydanoz, kabak çekirdeği, kırmızı elma, ısırgan otu, bal kabağı, yoğurt, limon suyu ve çörek otu yağı böbrek dostu yiyeceklerdir.
Taş Hastalığı Genetik midir?
Taş hastalığının altında yatan birçok farklı metabolik faktör bulunmaktadır ve genetik olarak aktarılabilir. Aile geçmişinde taş hastalığı bulunan bireylerin taş hastası olma ihtimali de daha yüksektir.
Taş hastalığı hakkında daha fazla soruya ulaşmak için tıklayın.
